DAN POSLEDNJEG SRPSKOG CARA: Sa njim je izumrla SVETA LOZA NEMANJIĆA i počela agonija našeg naroda
/
Pravoslavna crkva danas slavi praznik posvećen poslednjem vladaru iz dinastije Nemanjić – caru Urošu, u narodu prozvanom “Nejaki”.
Uroš je vladao od 1355. do 1371. godine, a zadužbina mu je manastir Matejča. Na presto je došao sa tek 19 godina, i nije se snašao u državničkim poslovima, te je posledično, vrlo brzo izgubio kontrolu nad oblasnim gospodarima, pri čemu je prednjačila samovolja braće Mrnjavčević, Vukašina i Uglješe.
Narodno predanje dalo mu je nadimak Nejaki, koji se može primeniti koliko na njegovu mladost, toliko i na njegove intelektualne osobine. Savremeni srpski letopisi, koji su o njemu pisali s vidljivim saučešćem, govore za njega, da je bio “po istini krasan i dostojan divljenja po izgledu, ali mlad smislom”, da je odbacivao staračke savete, a pričao i voleo savete mladih, i da je zbog toga zlo prošao.
Uroš je Vukašina morao da uzdigne za kralja 1365. godine, pa su tako on i Uroš bili savladari, dok je Uglješa dobio despotsku titulu. Kako dalje beleže letopisci “carstvo njegovo uzeše jedan deo knez Lazar, a drugi deo Vukašin, koji, drznuvši se na kraljevstvo, ništa se nije brinuo o prokletstvu Svetoga Save. A grčke krajeve i gradove uze Uglješa.“ Uroš je bio žrtva bahatosti vlastele koja se naglo obogatila u prethodnim ratovima i pljačkama.
U takvom rasulu odigrala se Marička bitka između turske i srpske vojske, gde je Srbija teško poražena, a braća Mrnjavčević poginula. Dva meseca kasnije, preminuo je i car Uroš u svojoj 33. godini.
Hroničari onog doba pišu: “Njegovom smrću skonča se Carstvo srpsko, jer on beše sedmi i i poslednji vladar iz roda Nemanjina.“
Kasnije se narodom pronela priča, pretpostavlja se u vezi sa poznatim i popularnim pričanjima iz romana o Tristanu, da je kralj Vukašin lišio cara ne samo prestola nego i života. A ubio ga je, govorila su najrasprostranjenija pričanja i narodne pesme, u lovu, na vodi, kad se car sagnuo da se osveži.
Naša crkva je, na osnovu tog predanja, oglasila Uroša za mučenika. Smrću cara Uroša 1371. godine ugasila se vladavina loze Nemanjića i otpočela agonija srpske države i naroda, vekovima sa raznih strana gaženog, ali nikad uništenog zahvaljujući baš duhovnoj snazi i nasleđu koje mu je ostavila epoha Nemanjića.
