SKRIVENI TALENAT KNEZA MIHAILA: I da nije bio vladar stekao bi slavu, ali na potpuno drugi način
/
Mihailo Obrenović je bio drugi sin kneza Miloša i Ljubice Obrenović. Bio je na čelu Srbije u dva navrata i upamćen je kao jedan od najprosvećenijih vladara, čovek koji je isterao Turke iz naše zemlje i udario temelje moderne države. Ipak, osim kao vešt diplomata i vizionar, knez Mihailo je imao i jedan drugi, mnogo manje poznat talenat.
Uglavnom je nepoznato da je, osim što je bio veoma obrazovan vladar, vešt diplomata i veliki vizionar, knez Mihailo Obrenović uživao i u pisanju pesama. Veliki broj ovih zapisa danas je izgubljen, ali su tri pesme ovog vladara Srbije sačuvane i do današnjih dana.
“Što se bore misli moje
Što se bore misli moje,
Iskustvo mi ćutat’ veli,
Bež’te sada vi oboje,
Nek’ mi srce govori.
Prvi pogled oka tvoga,
Sjajnom suncu podoban,
Plenio je srce moje,
Učinio robom ga.
Da te ljubim, ah, jedina,
Celom svetu kazaću,
Samo od tebe, ah, premila,
Ovu tajnu sakriću.”
Sve danas poznate pesme kneza Mihaila nastale su u periodu njegovog progonstva nakon svrgavanja sa vlasti 1842. godine kada je on živeo u Beču i raspolagao velikim bogatstvom svoga oca, kneza Miloša.
Najpoznatija je svakako ljubavna pesma “Što se bore misli moje”. Decenijama se verovalo da ju je knez napisao jer je bio zaljubljen u svoju blisku rođaku Katarinu Konstantinović koju nije smeo da oženi. Međutim, 2003. godine je otkriven originalni dokument sa posvetom koju je knez Mihailo uputio za 15. rođendan Kleopatri, ćerki kneza Aleksandra Karađorđevića.
Češki kompozitor i pijanista Alojz Kalauz prvo je komponovao ovu pesmu, a sredinom 50-ih godina 19. veka ponovo ju je preradio Kornelije Stanković i ta pesma je za vreme druge vlade kneza Mihaila redovno izvođena na balovima u Beogradu, a u tom obliku sačuvana je sve do današnjih dana.
O tome da li su između kneza Mihaila i princeze Kleopatre postojale neke simpatije ili čak i ljubav koja bi mogla da zauvek pomiri dinastije Karađorđevića i Obrenovića i danas se raspravlja.
“Molitva kneza srbskog Mihaila na bregu morskom
(poslednje dve strofe)
Na čast carem krune i svetila
Bogatirom korablje i more,
Meni moja Srbija je mila,
Za nju ginem i njene oltare. SILEN!
K svetom prenesi me kraju
Da t’ u rodu ime Tvoje slavim,
Neću prestol, neću zemlje vladu,
Srbstvo milo i Srbiju tražim.”
Što se tiče, umetničkog rada kneza Mihala, osim pesme “Što se bore misli moje”, sačuvane su još i pesme “Svetski putnik” i “Molitva kneza srbskog Mihaila na bregu morskom”.
Obe su nastale 1844. godine prilikom putovanja kneza Mihaila u Berlin i njegovog boravka na obali Severnog mora i obe su po obimu veće od pesme “Što se bore misli moje”. “Svetski putnik” ima 10 strofa (40 stihova), a “Molitva kneza” 44 stiha, odnosno jedanaest strofa.
Ipak, pre nego kao pesnik, knez Mihailo je ostao upamćen kao veliki zaštitnik i mecena srpskih književnika i pesnika. Tokom boravka u izgnanstvu, po očevoj želji, njegov savetnik je postao Vuk Karadžić.
Mihailo Obrenović i najpoznatiji reformator srpskog jezika uskoro su postali veliki prijatelji, a upravo je mladi knez bio taj koji je Vuku onako “kao što je on slušao u detinjstvu od svojih dadilja” prvi ispričao narodnu bajku “Čardak ni na nebu ni na zemlji”. Vuk je priču prema sećanjima kneza Mihaila zapisao i zahvaljujući ovome mi i danas znamo za nju.
Pomoć umetnicima nastavio je i po povratku u Srbiju 1860. godine. Osim Vuku, knez Mihailo je bio mecena i Branku Daničiću, Iliji Vujoviću, kompozitoru Korneliju Stankoviću… njegove dalje planove prekinulo je ubistvo 1868. godine na Košutnjaku.
