ORAO UOPŠTE NIJE BIO BEO! Ovako je izgledao NAJSTARIJI GRB SRBIJE i koristio se još u 12. VEKU (FOTO)

Srpski grb sa dvoglavim orlom i četiri ocila sastavni je deo naše tradicije i identiteta i uz manje korekcije postoji već vekovima. Veruje se da su prvi počeli da ga koriste Nemanjići, a iako nije postojalo ustaljeno pravilo, na najstarijem danas sačuvanom prikazu grba, orao uopšte nije bio beo.

Grb Srbije se kroz vekove menjao, dobijao ili gubio neke elemente, ali je uvek zadržavao osnovne simbole državnosti i državotvornosti Srbije – dvoglavog orla i četiri ocila.

Sadašnji srpski grb čini srebrni dvoglavi orao oružan zlatno na crvenom štitu. Orao na grudima ima crveni štit koji srebrni grčki krst deli na četiri dela sa po jednim ocilom u svakom delu.

Dvoglavi orao je prvobitno bio simbol Vizantijskog carstva, i predstavljao je duhovnu i svetovnu vlast njegovih vladara. Kasnije je postao uobičajni heraldički motiv i tokom istorije se nalazi na grbu nekolicine istočnoevropskih država uključujući i Srbiju.

Grb još iz doba Stefana Nemanje

Dvoglavi orao se prvi put kod srpske vlastele pojavljuje još u doba Stefana Nemanje. Boja orla, međutim, varirala je. Najstarija ktitorska freska na našim prostorima koja prikazuje dvoglavog orla je slika humskog velikog kneza Miroslava u crkvi Svetog apostola Petra na Limu, kod Bijelog Polja.

Knez nosi kratak plašt ceo pokriven malim crvenim dvoglavim orlovima u krugovima. Miroslav je bio brat Stefana Nemanje pa se da zaključiti da je grb u to vreme već bio u upotrebi.

Najstariji sačuvani prikaz srpskog grba u crkvi Svetog apostola Petra na Limu kraj Bijelog Polja, Foto: Privatna arhiva

Nakon ovog perioda grb ovog izgleda se ustaljuje – Stefan Prvovenčani, kralj Radoslav i kralj Vladislav, na freskama u Žiči, Bogorodici Ljeviškoj, Mileševi i Studenici na odeći nose žute tj. zlatne dvoglave orlove u krugovima, najčešće na crvenoj podlozi.

Od crvenog do srebrnog

Punu afirmaciju ovaj grb doživljava za vreme vladavine cara Dušana što se povezuje sa njegovim nastojanjem da srpska kraljevina postane glavni nastavljač i obnovitelj Vizantijskog carstva.

Na zastavi koja se pojavljuje 1339. godine na mapi katalonskog kartografa, Dušanovog savremenika, Anđelina Dunserta, sačuvan je izgled ovog grba. Na karti je prikazano kraljevstvo Dušana Nemanjića sa njegovom prestonicom Skopljem, nad kojim se vijori zlatni barjak sa crvenim dvoglavim orlom.

Očigledno je da ustaljeno pravilo o boji orla nije postojalo. Tokom 14. veka počinju da se pojavljuju različite varijante grba Nemanjića – srebrni dvoglavi orao na crvenoj pozadini, i crveni dvoglavi orao na srebrnoj pozadini.

Na kraju se ustalila varijanta srebrnog orla na crvenom polju, nasuprot vizantijskog crnog orla na zlatnom polju, i ta varijanta se danas smatra grbom Nemanjića.