MISTERIOZNI KOVČEŽIĆ SA FRUŠKE GORE: U njemu se čuva jedna od NAJVEĆIH TAJNI, ali i svetinja Srbije

Pored duhovne, svi manastiri Fruške gore okruženi su i velikim prirodnim lepotama. Jer, bilo da su se, poput Jaska, svili kraj izvora čiste i bistre vode, da su, kao Bešenovo, građeni u pitomim dolinama skrivenim šumama, ili da su za svoj komad zemlje izabrali delove bliže naseljenim mestima, kao što je to slučaj sa Vrdnikom, fruškogorski manastiri uvek su živeli, opstajali i trajali u neraskidivoj vezi sa prirodom. U tome je uvek i bila tajna mira koji ih okružuje, ali i odgovor na pitanje kako to da, čak i danas, u svetu koji je već sve video i doživeo, ova zdanja pravoslavne duhovnosti posetioce mogu da ostave bez daha!

Ipak, čak i među ovim istinskim spomenicima pravoslavlja, vere i duhovne krasote – Mala Remeta je nešto posebno!

Zašto „mala“ i zašto „Remeta“?

Odgovor na pitanje zašto ovaj manastir u nazivu ima pridev „mala“ jednostavan je – zato što na Fruškoj gori postoji i Velika Remeta.

Priča o tome šta znači „Remeta“ daleko je interesantnija! Naime, reč potiče iz grčkog jezika i označava „pustinju“, ali i one koji u njoj žive – isposnike, pustinjake. Moguće je da se današnji manastir nalazi na prostoru koji su tokom Srednjeg veka nastanjivali eremiti – monasi u potpunosti isključeni od spoljnog sveta i posvećeni postu, molitvi i teškom fizičkom radu. Ime manastira, možda je zapravo daleko sećanje na ove duhovnike.

Treći manastir na istom mestu

Mala Remeta građena je po uzoru na srpske sredovekovne manastire, Foto: Istorijski zabavnik

Vreme izgradnje i okolnosti u kojima je nastala Mala Remeta obavijeni su velom misterije i legendi. Istorijskih izvora o tim najdavnijim vremenima skoro da i nema, ali je narod kao osnivača i ktitora upamtio kralja Dragutina Nemanjića. Kao i kod većine fruškogorskih manastira, prve pisane podatke ostavili su Turci u čijim katastarskim knjigama se Mala Remeta prvi put pominje sredinom 16. veka.

Najverovatnije je ubrzo nakon toga i srušena, jer je patrijarh Arsenije III Čarnojević krajem 17. veka dao dozvolu monasima izbeglim iz Rače na Drini da obnove hram. Današnja crkva zapravo je treća koja je podignuta na istom mestu u prvoj polovini 18. veka.

Prava, srpska lepotica

Sadašnji manastir posvećen Pokrovu Presvete Bogorodice podigao je Stanko Milinković, bogati Sremac iz sela Šuljma. Izgradnja je počela 1739. i trajala punih 20 godina, a interesantno je da su, za razliku od većine fruškogorskih svetinja, ostala zabeležena i imena majstora – Malu Remetu zidali su Teodor Kosta i Nikola Krapić, Cincari iz Lange u Grčkoj.

Manastir koji se smatra jednim od najlepših na čitavoj Fruškoj gori, podignut je od tesanog kamena po uzoru na srpske srednjovekovne svetinje. Činjenica da je građen u srpsko-vizantijskom stilu, da ga je skoro u potpunosti zaobišao uticaj baroka, inače karakterističan za vojvođanske crkve, kao i to što na njemu nije podignut zvonik, čini ga jedinstvenim na čitavoj Fruškoj gori.

Lepota koja je izbegla razaranje

Ikonostas u Maloj Remeti, Foto: Istorijski zabavnik

To što je manastir pomalo skrajnut i manje poznat od ostalih fruškogorskih svetinja verovatno ga je spasilo od većeg razaranja tokom Drugog svetskog rata. Mala Remeta je opljačkana, konak je spaljen, ali je crkva preživela i održala se do današnjih dana.

Krajem osamdesetih godina u okviru manastira, trudom i zalaganjem mati Rafaile, igumanije koja je Malu Remetu sačuvala od zaborava i udahnula joj novi život, na ulazu u kompleks izgrađena je i nova kapela, posvećena Svetom Iliji.

Malu Remetu čuva blagoslov tri svetitelja

Kivot u kome se čuva deo moštiju Svetog Đorđa Kratovca, Foto: Istorijski zabavnik

Mala Remeta danas kao svoju glavnu slavu obeležava Pokrov Presvete Bogorodice, 14. oktobra. Osim ovoga, u manastiru je svečano i svakog 2. avgusta, na dan Svetog Ilije kome je posvećena kapela.

Međutim, Mala Remeta ima i svog trećeg zaštitnika – jednog manje poznatog svetitelja. Devedesetih godina, tokom renoviranja crkve, mati Rafaila je u jednoj od celivaonica, ispod duplog dna, pronašla deo moštiju Svetog Đorđa Kratovca, mladića koga su početkom 16. veka Turci ubili zato što nije hteo da promeni veru. Prema predanju, njih je u Srem donela monahinja Ana, bežeći iz Kratova. Danas se čuvaju u malom, srebrnom kivotu na severnoj pevnici pored oltara, a manastir obeležava i dan Svetog Đorđa Kratovca, 24. februara.

I tako Malu Remetu danas čuva blagoslov tri svetitelja.

* Ostatak teksta i još zanimljivosti o manastiru Mala Remeta možete PROČITATI OVDE!